Nazwali siebie „Pogranicze”. Nazwa „Pogranicze” przejęta została od nazwy ziemi, którą zamieszkują. Miejsca, które od niepamiętnych czasów nosi miano pogranicza. Tu, śpiewanie tzw. wielogłosem łączy dwie narodowości: Polaków i Litwinów oraz tworzy - mimo pewnych odrębności - wspólny obszar, zarówno muzyczny jak i kulturowy. Mówi się o nich „Pogranicze” z Szypliszk. To dookreślenie "z Szypliszk", dokładnie przenosi nas na teren północno- wschodniej Polski i umiejscawia na Suwalszczyźnie. I choć członkowie zespołu, mówiąc o swojej przynależności bardziej posługują się nazwą swojej parafii - Becejły, to jednak większość wsi, z których pochodzą należy do gminy Szypliszki. W Szypliszkach też znajduje się Świetlica Gminna (wcześniej Gminny Ośrodek Kultury), która sprawuje pieczę nad zespołem. W historii zespołu jest to miejsce, od którego „wszystko się zaczęło”. W 1980 roku kierownikiem GOK-u została pani Waldemara Malinowska. Pierwszym posunięciem pani Malinowskiej było rozeznanie się, czy w terenie znajdują się osoby, które śpiewają pieśni ludowe. Na jej zaproszenie odpowiedziało kilka kobiet. Niestety po kilku próbach zespół się rozpadł. 9 maja 1981 r. w GOKu 
w trakcie akademii podczas obchodów Dnia Zwycięstwa, na prośbę Jana Rusinowskiego - prezesa ZBOWiDu (uroczystość połączona była z walnym zebraniem ZBOWiDu) wystąpili z pieśniami żołnierskimi Józef i Tadeusz Murawscy. Silny głos dwójki młodych mężczyzn ponownie skierował myśli pani Waldemary ku powołaniu zespołu. Próba jego utworzenia w oparciu o tę dwójkę młodych śpiewaków, okazała się trafnym wyborem. Józef i Tadeusz Murawscy skupili wokół siebie grupę znanych im dobrych śpiewaków i tak w połowie maja 1981 zapadła decyzja o powstaniu zespołu. Pierwszymi członkami i organizatorami zespołu były panie: Waldemara Malinowska - dyrektor GOK,


 Pierwszy skład zespołu (zdjęcie z roku 1984, od lewej): Aniela Murawska, Eugenia Krzyżewska, Józef Murawski, Helena Chmielewska, Tadeusz Murawski, Eugenia Sawicka, Tadeusz Zygmunt, Leokadia Bujnowska, Eugeniusz Grzymkowski, Anna Dubińska, Alfons Obuchowski, Irena Koncewicz oraz kapela w składzie: Franciszek Racis i Jan Rusinowski -skrzypce, Jan Tomaszewski -akordeon, Wacław Orzechowski -bęben.

 

Zespół „Pogranicze” na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą w 1998 r. (Od lewej): Eugenia Krzyżewska, Edward Grygieńć, Zofia Rusinowska, Tadeusz Murawski, Zofia Polakowska, Józef Murawski, Helena Chmielewska, Eugeniusz Grzymkowski, Jolanta Jakubowska, Józef Luty, Aniela Murawska, Czesław Luty, Janina Borkowska, Robert Luty, Anna Dublińska, Jan Staśkiewicz, Irena Koncewicz

Leokadia Bujnowska i Aniela Murawska z Majdanu, Irena Koncewicz z Jeziork, Janina Borkowska z Szypliszk oraz Tadeusz Murawski z Białobłot i Józef Murawski z Postawelka. Był to trzon zespołu, do którego w krótkim czasie przystąpili następni, m.in. Jan Chudziuk z Postawelka i Eugeniusz Grzymkowski z Szypliszk. Poproszono organistę - pana Zdzisława Wasilewskiego z kościoła 
w Becejłach o kierownictwo muzyczne zespołu. Od tej pory akompaniament akordeonu towarzyszył wykonywanym pieśniom. Próby odbywały się głównie w niedziele, gdy nie pracowano w polu i gospodarstwie. Pierwszy występ odbył się w Gminnym Ośrodku Kultury w Szypliszkach w dniu 22 lipca 1981 roku z Okazji Święta Odrodzenia Polski. W krótkim czasie zespół wystąpił na IV Suwalskim Jarmarku Folklorystycznym w Węgorzewie, gdzie nastąpiła konfrontacja zespołu z innymi grupami. Podczas tego pierwszego wojewódzkiego występu zespół nie zdobył jeszcze uznania, jednakże zwrócił uwagę na siebie dzięki swojej manierze wykonawczej – czyli śpiewowi wielogłosowemu. Później dołączyli do zespołu m. in. Anna Dubińska z Andrzejewa, Helena Chmielewska z Białobłot, Eugenia Krzyżewska z Kociołk, Eugenia Sawicka z Jeziork, Tadeusz Zygmunt z Żyrwin, Czesław i Julianna Lutowie z Szołtan, Alfons Obuchowski z Puńska, Wacław Orzechowski i Zofia Polakowska z Suwałk (pochodzący z gminy Szypliszki). Powiększył się również skład instrumentalny kapeli: doszło dwóch skrzypków - Franciszek Racis z Jasionowa (pierwsze skrzypce) i Jan Rusinowski z Postawelka (drugie skrzypce). Po dwóch latach współpracy opuścił zespół organista a jego miejsce zajął akordeonista Jan Tomaszewski z Przejmy Wielkiej, który stał się zarazem kierownikiem muzycznym zespołu. W tym składzie zespół występował do 1987 r. - do roku, który stał się przełomowym dla zespołu.

 Podczas obrzędu „Chodzenie z Ewangelią”, Regionalny Sejmik Teatrów Wiejskich 
w Stoczku Łukowskim k. Siedlec 1990 rok.

Zespół śpiewa Ojcu Świętemu, (były klasztor kamedułów, obecnie Dom Pracy Twórczej) 
w Wigrach k. Suwałk 9 czerwca 1999roku.

    Głównym sprawcą przemiany jaka dokonała się w zespole był Józef Murawski. Zawsze zaangażowany, pierwszy zrozumiał wartość stworzenia autentycznego zespołu, reprezentującego tradycję swojej ziemi. Zespół w 1987 r. został wytypowany na Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą. Jeszcze przed kazimierskim festiwalem zespół wybrał Józefa Murawskiego na kierownika zespołu. W 1988 roku powstała nowa grupa muzyków, do której kolejno dołączali Józef Luty z Słobódki i Jan Staśkiewicz z Suwałk. Od tej pory śpiew brzmiał "a capella" i jak mówili członkowie zespołu „wtedy poczuliśmy pełnię głosu, gdyż wcześniej ciężko było śpiewać z akordeonem”. Muzykanci natomiast od tej pory grają muzykę do tańca. Jak mówi Józef Murawski, wyjazd do Kazimierza pomógł mu zrozumieć, na czym polega wartości śpiewu rodzimego. Po przeczytaniu konkursowego regulaminu, posłuchaniu innych zespołów występujących w Kazimierzu i wypowiedzi jury  zrozumiał, że najbardziej wartościowe jest to, co rodzime i sposób wykonywania zgodny z tradycją. Od początku istnienia zespół śpiewał wielogłosem, czyli manierą charakterystyczną tylko dla tego małego obszaru Suwalszczyzny (w Polsce jest to drugi po Podhalu region, gdzie występuje wielogłos, choć jest on całkowicie odmienny od podhalańskiego). Należało teraz jeszcze zweryfikować repertuar zespołu. Od tego czasu zespół śpiewa tylko pieśni, które występowały na tym terenie. Rozpoczął się też okres wyjazdów zespołu poza województwo suwalskie i poza granice kraju (pierwszy wyjazd zagraniczny na Litwę do Wilna i Mariampola odbył się w dniach 13-17.11.89). Dostrzeżenie zespołu, jego autentyczności docenione zostało między innymi wieloma nagraniami. Były one wielokrotnie emitowane przez I i II program Polskiego Radia oraz rozgłośnie regionalne, a także przez TVP.

 

Skład „Pogranicza” z 2001 roku (zdjęcie wykonane podczas XX-lecia zespołu). Stoją od lewej: Agnieszka Kotnarowska, Radosław Sadowski, Helena Chmielewska, Jan Murawski, Eugenia Krzyżewska, Henryk Szumski, Leokadia Gibowicz, Józef Murawski, Danuta Korejwo, Eugeniusz Grzymkowski, Aniela Murawska, Edward Grygieńć, Konstancja Lutyńska, Wacław Jaśkiewicz, Anna Dubińska, Józef Luty, Irena Koncewicz, Leon Racis. Siedzą od lewej: Artur Wasilewski, Marta Murawska, Emilia Kotnarowska, Katarzyna Murawska, Dorota Urynowicz, Barbara Urynowicz, Marta Staśkiewicz, Sławomir Urynowicz, Kamil Wasilewski, Łukasz Bobrowski.

Polka nad jeziorem Ingiel w Becejłach, 2001 rok.

    Kolejnym etapem w historii zespołu było zorganizowanie przez Józefa Murawskiego grupy dziecięcej. Realizację pomysłu rozpoczął od zebrania dzieci z okolicznych wsi. W 1988 r. powstało „Małe Pogranicze”. Dogodną sytuacją, wykorzystaną w pracy z dziećmi była możliwość kontaktu z dorosłym zespołem. Dzieci, czekając na swoją próbę, uczestniczyły w próbach dorosłych, przysłuchując się i przypatrując, jak to starsi śpiewają. Wówczas to urzeczywistnił się wcześniejszy pomysł przedstawiania miejscowych obrzędów. To właśnie dzieci stały się głównymi „aktorami” w owych spektaklach. 
    W kolejności powstały: „Chodzenie z Allelują”, „Chodzenie z Ewangelią”, „Herody”, „Jasełka”. „Małe Pogranicze” zdobyło uznanie podczas częstych wystepów w szkołach, domach kultury, kościołach, zarówno w swoim regionie jak i poza granicami województwa podczas licznych wyjazdów. Zespołowi przyznano wiele nagród i wyróżnień. Kolejną dziedziną, która została dostrzeżona i nad którą zespół rozpoczął pracę były tańce. Dzięki sugestiom Mirosława Nalaskowskiego z Regionalnego Ośrodka Kultury i Sztuki w Suwałkach (przez te wszystkie lata dobrej duszy dla zespołu i pomocnej ręki)  do badań nad tańcem został zaproszony etnochoreolog, dr Dariusz Kubinowski (pracownik Uniwersytetu im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie). Wspólne poszukiwania przyczyniły się do „odkrycia” tańców tego regionu. Wkrótce znalazły się one w repertuarze „Pogranicza”. Gdy zespół dziecięcy przekształcił się z biegiem czasu w grupę młodzieżową, w ich repertuarze również znalazły się tańce. Potwierdzeniem i uznaniem pracy nad odtworzeniem i wykonywaniem zgodnym z tradycją tańców - jest zdobyta przez zespół  Nagroda Główna  „Taneczny Krąg” na Ogólnopolskim Konkursie Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie w 1995 r.

 

Obecny skład zespołu (2005r.). Stoją od lewej: Eugenia Krzyżewska, Helena Chmielewska, Edward Grygieńć, Leokadia Gibowicz, Danuta Korejwo, Henryk Szumski, Aniela Murawska, Józef Murawski, Konstancja Lutyńska, Jan Chudziuk, Anna Dubińska, Irena Koncewicz, Józef Luty, Leon Racis. Siedzą od lewej: Bartosz Jaśkiewicz, Radosław Sadowki, Waldemar Aneszko, Agnieszka Kotnarowska, Katarzyna Murawska, Elwira Liszewska, Karolina Dorał, Kinga Dorał, Kamil Wasilewski, Artur Wasilewski.

Przed kościołem parafialnym w Becejłach , 2005r.

    Dorosłe „Pogranicze” wraz z „Małym Pograniczem” w wielu miejscach w Polsce wspólnie występowało przy różnych okazjach. Jednym z najważniejszych był nasz koncert w Filharmonii Narodowej w 1999r, gdy warszawskiej publiczności mogliśmy zaprezentować nasze pieśni i tańce.
Wiele nagród, które zespół zdobył (w tym I nagroda w Kazimierzu nad Wisłą, nagroda im. Oskara Kolberga przyznana przez Ministra Kultury i Sztuki) spowodowało, że zespół stał się szczególną wizytówką kultury regionalnej Suwalszczyzny.
    Zapewne z tego powodu zespół został wybrany, by w trakcie pobytu papieża Jana Pawła II w dn. 8.06.1999r. na Wigrach zaśpiewać półgodzinny koncert polskich pieśni z Suwalszczyzny. Zespół poczuł się wielce zaszczycony tym wyróżnieniem. 
    Pisząc o koncertach, występach obu zespołów, należy jeszcze wspomnieć o udziale w innego typu inicjatywach kulturalnych. Są to przedsięwzięcia muzyczne i teatralne, takie jak: cykl seminariów pt. „Małe ojczyzny” organizowane przez Teatr Wiejski Węgajty (m.in. w 1996 r. zespół uczestniczył w warsztatach muzycznych- pieśni wielkopostnych prowadzonych przez światowej sławy dyrygenta Francuza A. Peresa); seminaria etnomuzykologiczne połączone z warsztatami muzycznymi i prezentacjami organizowanymi przez Fundację „Muzyka Kresów” z Lublina, czy też spotkaniach prezentujących kulturę różnych narodów organizowanych przez Ośrodek „Pogranicze - Sztuk, Kultur, Narodów” w Sejnach ( to tylko część przedsięwzięć, w których zespół uczestniczył). „Pogranicze” otwarte jest na wszelkie inicjatywy, które próbują prezentować kulturę ludową w jej różnych aspektach. Tak jak dla wielu innych zespołów ludowych i dla „Pogranicza” ważny jest udział w koncertach, na festiwalach, gdzie jest scena i są widzowie. Jednak to, co wyróżnia zespół spośród wielu tego typu zespołów - to ich żywy udział w życiu becejlańskiej parafii. 

Trzon zespołunad jeziorem Mały Szelment (2005r.), od lewej: Józef Murawski – kierownik zespołu, Aniela Murawska – solistka, Józef Luty – szef kapeli.

        Swoim śpiewem uświetniają wiele uroczystości związanych ze świętami kościelnymi, ich śpiew towarzyszy wielu różnym nabożeństwom (nabożeństwa majowe, Gorzkie Żale, Dni Krzyżowe) jak i podczas czuwania przy zmarłym i w ostatniej drodze na cmentarz. Tego rodzaju podejście do śpiewu uświadamia, że choć jego wszechobecność już nieodwracalnie odeszła, to śpiew nadal może być ważny i żywy. I jeśli się spojrzy na zespół „Pogranicze” przez pryzmat ich wsi, parafii, regionu to można dostrzec te elementy, które świadczą o zachowaniu ciągłości tradycji, i są po prostu częścią ich życia. Na tej becejlańskiej ziemi, wśród tych ludzi dostrzec można jeszcze jedność wszechświata, współzależność wszystkich zjawisk i ingerencję Bożą w każdej rzeczy

 

Mirosław Nalaskowski - opiekun merytoryczny 
przy słupie granicznym z kierownikiem zespołu.